Çim Gübresi Özellikleri

Çim Gübresi Özellikleri

Azot (N) ve Azotlu Gübreler

Azot çim bitkilerinde sürgün ve kök büyümesini, sürgün sıklığı ve rengini, hastalık ve zararlılar ile diğer stres koşullarına dayanımı etkileyen çok önemli bir element olduğundan topraktaki azot miktarının düzenli aralıklarla takviyesi şarttır. En yüksek oranda ihtiyaç duyulan ve büyüme ve gelişme için anahtar konumundaki besin elementi olduğundan çim alanların gübreleme programları azotlu gübreler üzerine inşa edilirler. Noksanlığı kadar aşırı kullanımıda olumsuz sonuçlar doğurur. Aşırı miktarda veya zamansız yapılan azot uygulamaları zayıf ve oldukça yüzlek köke sahip çim örtüsünün oluşmasına yol açar. Kök sistemi güçlü olmayan çimlerin ise çeşitli stress koşullarına toleransları oldukça zayıftır. Bu bakımdan kullanılan miktar ve uygulama zamanı iyi ayarlamalıdır. Azot noksanlığının tipik belirtileri sürgün büyümesinin durması, kardeşlenmenin azalması ve çim renginin açık sarı yeşile dönmesi ile ortaya çıkar.

Temelde iki tip azotlu gübre formu vardır. Suda çözünen (hızlı salınan azot) ve suda çözünmeyen (yavaş salınan -bitki tarafından yavaş alınan) azotlu gübreler. Suda çözünen azotlu gübreler bitki tarafından hızla alınabilen azot sağlarlar ve çimlerde tepkisini bir kaç gün gibi kısa süre içerisinde görmek mümkündür. Amonyum sülfat (% 21 N), amonyum nitrat (%33 N) ve Üre (% 46 N) yeşil alanlarda çok yaygın kullanılan suda çözünen/ hızlı salınan gübrelere örnek olarak verilebilirler. Bu gübrelerin toprakta kalıcılıkları yaklaşık üç-dört hafta sürebilir ancak uygulama sonrası yoğun yağış veya aşırı sulama olması durumunda kolayca yıkanıp kısa sürede topraktan uzaklaşabilirler. Yavaş salınan gübreler ise toprakta parçalanması ve bitki tarafından alınması çok daha kompleks işlemlere (toprak sıcaklığı, mikroorganizma faliyeti vb) bağlı olduğundan bitkide tepkisi daha yavaş gelişir. Ancak bitkiye ihtiyacı olan elementleri dengeli olarak verir ve toprakta kalıcılıkları oldukça uzundur (yaklaşık 10 hafta veya daha fazla). Üreformaldehit ( % 38 N) ve Sülfür kaplı üre (%32 N) çim alanlarda yaygın kullanılan yavaş salınımlı gübrelere örnek olarak verilebilir. Hızlı salınan gübreler çok daha ucuzdur ve yaygın kullanılırlar ancak yanlış uygulanmaları halinde (örneğin yüksek doz) çimleri yakma olasılıkları oldukça yüksektir. Yavaş salınımlı gübreler ise suda çözünme oranları düşük olduğundan topraktan yıkanarak kaybolmazlar ve yanlış uygulanmaları durumunda bile çimleri yakma olasılıkları çok nadirdir. Piyasada hem yavaş hemde hızlı salınan azot formunun ikisini beraberce içeren çim gübrelerini bulmak mümkündür. Bunlar her iki gübrenin avantajlarını bir araya getirip dezavantajlarını ise azaltarak oldukça etkili çim gübresi olma potansiyeli gösterirler. Ayrıca suda çözünmeyen gübreler grubu altına koyabileceğimiz bir başka azot kaynağı ise Milorganit gibi (%6 N) doğal organik gübrelerdir. Bu gübreler düşük oranda azot içerirler, çimi yakma potansiyelleri düşüktür ancak büyük bir kısmı etkinliklerini göstermek için belirli bir sıcaklığa gereksinim gösterirler.

Çim Alanlara Uygulanması Gereken Azot Miktarı

Kullanılan çim türü ve kullanım amacı dolayısıyla beklenen çim kalitesi, çevresel koşullar, toprak yapısı ve çim biçim ürünlerinin/artıklarının alandan toplanma durumu gibi pek çok faktör çim alanlara uygulanacak toplam azot miktarını etkilemektedir.

Kullanılan çim türü: Azot kullanma etkinliği ve büyüme hızı farklılıklarından dolayı çim türlerinin toplam azot gereksinimleri farklıdır. Örneğin zoysia japonica, buchloe dactyloides ve festuca ovina gibi çim türleri oldukça düşük miktardaki azot uygulaması altında, poa pratensis ve lolium perenne gibi çim türlerinden çok daha iyi performans gösterirler.

Çim alandan beklenen kalitenin seviyesi/ kullanım amacı: Aşırı trafik alan ve yoğun bakım uygulanan (kısa ve sık aralıklarla biçim ve daha fazla sulama vb), sık dokulu, gösterişli, yüksek çim kalitesinin arandığı bir çim saha (örneğin futbol sahaları) az bakım uygulanan, daha seyrek dokulu ve düşük kaliteli bir ev bahçesinden daha fazla azota ihtiyaç duyar. Örneğin Antalya koşullarında, kumlu tekstüre sahip bir zeminde hibrit bermuda çimi ile tesis edilen bir futbol sahasına bir yıl boyunca verilecek toplam azot miktarı 60 gN/m2 olabilir. Öte yandan aynı lokasyonda zoysia japonica ile tesis edilmiş bir ev bahçesi için yıllık sadece 5-10 g /m2 azot yeterli olabilmektedir. Benzer şekilde Ankara koşullarında festuca arundinacae kullanılarak tesis edilmiş az bakım isteyen bir ev bahçesi için yıllık 5 gr/m2 azot yeterli olabilir. Bunun yanında aynı lokasyonda poa pratensis, lolium perenne içeren çim karışımı ile tesis edilmiş bir futbol sahası için azot oranı yıllık 40 g/m2 ye çıkarılabilir. Unutulmaması gereken nokta daha fazla azot uygulaması daha fazla miktarda biçim ve sulama demektir.

Vejatasyon süresi: Çim bitkilerinin aktif gelişme gösterdiği büyüme sezonu uzadıkça ihtiyaç duyulan azot miktarıda artmaktadır. Örneğin Antalya koşullarında çim bitkilerinin büyüme sezonu (ortalama 10 ay) Ankaradan (ortalama 6-7 ay) çok daha uzun olduğundan, benzer çim kalitesini sürdürmek için Antalyada tesis edilen bir yeşil alana yıllık toplamda daha fazla miktarda azotlu gübreleme yapmak gerekir.

Çevresel koşullar: Düzenli yağış alan/sulanan bir çim alana verilmesi gereken yıllık azot miktarı, kurak koşullar altındaki çok az sulanan veya sulanamayan bir çim alandan çok daha fazladır. Gölge koşullara sahip bir ev bahçesindeki çim alan, tam gün güneşlenen bir çim alandan çok daha az miktarda genellikle % 50 oranında azaltılmış azotlu gübrelemeye ihtiyaç duyar.

Toprak yapısı: Toprak tekstürü ve pH derecesi uygulanacak azot, fosfor ve potasyum miktarı üzerinde büyük etkiye sahiptir. Yıkanma oranının fazla olduğu kumlu bir toprak üzerinde tesis edilen bir çim saha, killi-tınlı bünyeye sahip bir çim alandan daha fazla miktarda azotlu gübrelemeye ihtiyaç duyar.

Çim biçim artıklarının toplanma durumu: Her defasından biçim ile alandan uzaklaştırılan çim biçim artıkları başta azot olmak üzere fosfor ve potasyum gibi besin elementleri açısından önemli bir kaynaktırlar ve alana geri verilirse yıllık gübre ihtiyacını önemli ölçüde azaltırlar. Yapılan araştırmalar düzenli olarak biçilen çim alanlarda kesilen çim biçim artıklarının toplanmayarak alana karıştırılmasıyla yıllık uygulanacak azot miktarında % 25 oranında tasarruf sağlandığını ortaya koymuştur.

Yeni tesis edilecek çim alanlara ekim-dikim öncesi düşük oranda azot ancak yüksek oranda fosfor ve potasyum içeren gübrelerden biri kullanılarak m2 ye 5 gr net azot düşürecek şekilde gübreleme yapılabilir. Verilen bu gübre ekim öncesi toprağın 10-15 cm derinliğine karıştırılmalıdır. Daha sonra ise yıllık toplam verilmesi planlanan azot miktarı 5g/m2 veya daha düşük dozlara bölünerek bir kaç defada verilmelidir.